6 poezi nga Pol Elyar

“T’i them të gjitha” Pol Elyar
1.

Dua t’i them të gjitha, po fjalët s’mjaftojnë

Dhe koha s’mjafton, s’mjafton as guximi.

Endërroj dhe vargjet i gjej me hamendje,

Mundohem dhe vuaj për fjalën e qartë.

Dua të flas për të gjitha: për rrugët e kalldrëmet,

Për udhët e udhëtarët, pllajat e barinjtë,

Për pushin e pranverës dhe ndryshkun e dimrit,

Për të ftohtin dhe vapën mbledhur brenda një fryti.

Kam qejf t’ju tregoj dhe cdo njeri më vete,

Cdo gjë që krah i jep dhe cdo gjë që përdhe e rrëzon,

Cdo moshë njeriu dhe cdo qenie që merr dritë njeriu,

Shpresën e tij dhe gjakun e tij, historinë e tij dhe mundimin.

Kam qejf t’ju tregoj të madhen e të vecuarën turmë

Të ndarë me catma si në varrezë,

Dhe turmën më të fortë se hija e saj e papastër,

Turmën që muret rrëzon dhe ngrihet lart mbi padronët.

Kam qejf t’u tregoj familjen e duarve dhe familjen e fletëve,

Dhe hapin tinëzar të kafshës pa emër,

Dhe vlagën pjellore të lumit dhe vesës,

Drejtësinë në këmbë, lumturinë në lule.

2.

Lumturinë e fëmijës a mund ta shpjegoj

Me kukullën e tij, me topin e tij a ditën me diell?

A kam guxim ta tregoj lumturinë e burrit

Me sytë e gruas së tij dhe të fëmijëve?

A mundet ta shpjegoj dashurinë dhe burimin e saj,

Dramat e saj prej plumbi e farsat prej kashte,

Veprimet dhe shenjat e saj të castit që e bëjnë të zakonshme,

Përkëdhelitë e saj që ia sjellin sërish pavdekësinë?

Vallë a di t’i lidh ndonjëherë të korrat me plehërimin

Dhe pasurinë ta vësh përkrah bukurisë?

Vallë a jam i fuqishëm nevojën ta krahasoj me dëshirën

Dhe skemën e rendit pa shpirt me skemën e ngrohtë e të gjallë?

A kam aq fuqi që nën zjarr zemërimi

Urrejtjes me shpatë urrejtjeje kokën t’ia pres

Dhe të tregoj se viktima pluhur xhelatin e bën

Dhe fjala revolucion e tëra ndizet nga ngjyra?

Floriri i aurorës të lirë praron në sytë e aurorës,

Të djeshmes asgjë nuk i ngjan dhe vlerat rinohen,

Dëgjoj nëpër fjalët e vogla gjëmimin e madh të proverbave,

Dëgjoj mencurinë tek ngjitet mes dhembjesh drejt thjeshtësisë.

3.

A do të di të flas kundër kur jam me shpirt e me zemër

Kundër manive absurde që polli diku vetmia?

Unë u sfilita prej tyre pa ditur të fshihem,

Unë u sfilita ashtu si martiri me lakun në grykë.

Mes tyre sfilitur m’u shkrinë trupi, zemra, mendimi,

M’u shkrinë mes togut pa formë të mbushur me forma lajthitjesh

Mbuluar me plot kalbësira, myk e dështime,

Me lajka dhe luftë, moskokëcarje dhe krime.

Sikur të zgjaste kjo vorbull, vëllezërit e mi do të më flaknin,

Se veten e mburrja dhe luftën e tyre s’e shihja

Se jetës kërkoja t’ia merrja ato që s’i kishte

Dhe fare s’ia dija fytyrën ditës së nesërme.

Dua të jem kundër fundit të gjithë fillimeve të mia,

Se borxh u kam mbetur njerëzve që njohën thelbin e jetës,

Se borxh i kam mbetur kryengritësit që besoi në shënjestrën e pushkës,

Që besoi në zemrën dhe dorën njerëzve u zgjati.

O njerëz, në gji të njerëzimit po ngrihet një këngë e re pa një rrudhë,

Po ngrihet kënga e tyre që krenarë

E hedhin të ardhmen kundër vdekjes,

Kundër bodrumeve plot lagështi ku hijet e pështira ziejnë.

4.

A mund të them më në fund se dyert i kanë të hapura

Qilarët ku butet me myk ngarkohen me mjegull

Dhe janë të lira vreshtat ku veshët e rrushit diellin e zënë në grackë,

A mund t’ju tregoj për këto me gjuhën me lëng të vreshtarit?

Me shëmbëllimin e ujit dhe të gurit janë gatuar gratë:

Janë të brishta a të ashpra, të lehta a të rënda;

Mbi male zogjtë fluturojnë e cajnë hapësira

Dhe qeni i plakur bredh pas një kocke.

Mesnata përcjell jehonën e saj në zërin e plakut

Që mpreh talentin e vet në këngën e grisur si lepitkë,

Po edhe ky cast për mua s’është aspak i humbur,

S’kam për të fjetur gjersa të zgjohen me këngë të tjerët.

A mund të flas se gjë më të bukur s’ka se rinia

Dhe rrudhat e mia në faqe të kem guxim mos t’i fsheh;

S’ka më të bukur se vargu i madh i reflekseve,

Duke filluar nga vrulli i farës e gjer te celja e lules,

Duke filluar nga fjalia e pastër e gjer te sendet e dukshme

Besimi i njeriut prapakthesa nuk njeh.

Unë do të përgjigje pa pritur të pyesnin,

Do të desha përgjigje pa folur në gjuhë të huaj.

Askush të mos ketë dëshirë të shembet një strehë.

Të digjen qytete dhe male me trupa të ngrihen.

T’i hedhim fjalët vec në ndërtim të së resë,

Të kemi besim te koha, burim i jetës.

Gëzimi nuk derdhet me dredhje valësh të lehta,

Gëzimi derdhet me valë më të furishme se deti,

Tani askush s’mund të dyshojë në poemën time,

Që sot po e shkruaj për të fshirë të djeshmen.

Shtator, 1950.

Perktheu: Dritero Agolli

 

 

 

 

“Te dua” Paul Eluard

Te dua per te gjitha grate qe nuk i njoha

Te dua per te gjitha koherat qe nuk i jetova

Per kundermimin e detit te gjere dhe per kundermimin

e bukes se ngrohte

Per boren qe shkrin per lulet e para

Per kafshet e delira qe njeriu nuk i tremb

Te dua per dashurine

Te dua per te gjitha grate qe nuk i dashuroj

Kush me pasqyron vec teje vetveten e shoh fare pak

Pa ty shoh vec nje hapesire te shkrete

Midis dikur dhe sot

Qene gjithe ata te vdekur qe i kaperceva

duke ecur mbi kashte

Nuk mund ta shpoja murin e pasqyres sime

Mu desh ta mesoja fjale per fjale

Ashtu sic harron njeriu

Te dua per urtesine tende qe nuk e kam

Per shendetin

Te dua perkunder gjithckaje qe eshte iluzion

Per kete zemer te pavdekshme qe nuk venitet

Ti pandeh se je dyshimi dhe je vetem arsyeja

Ti je dielli i madh qe me ngjitet ne koke

Kur jam i sigurt ne vetvete.

 

 

 

 

“Nushi” Paul Eluard

Për të keq:

Nush, mungesën tënde e ndiej aq të etshme

Si pema mungesën e pyllit të gjelbër,

Vargje pa ty asnjëherë s’kam shkruar,

Jam zhytur i tëri mes ujit të akullt

Dhe zemrën bryma e vetmisë ma djeg

Dhe fjalët janë të rënda si garzat mbi plagën e hapur

Dhe rrinë të ndrydhura vegimet e mia;

Çdo gjë që shkruaj e flas shpreh vetëm ndarjen,

Dita për mua i ngjan një kazme që thesarin kërkon

Dhe kohën s’di si ta vras në gëzime të tjera.

Pylli i gjelbër u dogj i mbështjellë i tëri prej tymit,

As fletët, as flaka nuk duken mbi drurët,

O ylli im i zi, ti largohesh, largohesh,

Dhe disku yt po bëhet një pikë e vogël;

Ti, ëndrra ime, që mbete shurdhmemece,

Fshiji nga dheu reflekset dhe zërat e rrenës,

Fshima vuajtjen time të shpirtit,

Fshimi puthjet që mua s’më duhen.

Për të mirë:

E dashur, netëve në shihnim ëndrra bashkë

Dhe bashkë mëngjeseve qeshnim,

Të dy çdo gjë na shpinte në jetë.

Në shekuj bashkë

Dhe ditë pas dite në sytë e mi

Ti shkrihesh me lindjen e diellit dhe verës.

Të flesh i qetë dhe të ëndërrosh pastër,

Dhe të jetosh për njëri-tjetrin e të presësh mëngjesin –

Ky është ligji i dashurisë e i pastërtisë.

Të rrosh më lart e të rrosh më ndershëm se në ëndërr,

Të rrosh në barazi me njëri-tjetrin e në barazi besimi –

Nuk ka kënaqësi më të përsosur.

Mes botës së rinisë së përjetshme

A mundet të mendonim për akullin e vdekjen

Dhe të besonim se pranvera do të mbretëronte?

O arsye, ishim krejt të lumtur dhe ty të shëmbëllenim,

Siç shëmbëllen e skuqura e purpurt në dy faqet;

O arsye, ishim krejt të lirë e fitmimtarë!

Në shqip nga D.Agolli

 

 

 

 

Paksa i shpërfytyruar – Pol Elyar

Lamtumirë trishtim

Tungjatjeta trishtim

Ti je shkruar në vijat e tavanit

Ti je shkruar në sytë që dua

Ti nuk je tamam si skamja

Sepse buzët më të pikëlluara të shpalosin

Me një buzëqeshje

Tungjatjeta trishtim

Dashuri e trupave të dashuruar

Fuqi e dashurisë

Nga del befas dashamirësia

Si një bajloz pa trup

Kokë e zhgënjyer

Trishtim fytyrë e bukur

Përktheu: Edmond Tupe

 

 

 

 

E gjalla ime e vdekur – Pol Elyar

Në brengën time s’pipëtin asgjë,

Pres kot së koti, s’vjen njeri tek unë,

S’vjen ditën e s’vjen natën

Dhe vetë unë s’vij ashtu siç vija.

Nga sytë e tu u ndanë sytë e mi.

Besimin humbën edhe dritën humbën;

Të miat buzë u ndanë nga të tuat,

Të miat buzë u ndanë nga zbavitja,

Nga jeta dhe dëshira e dashurisë;

Dhe duart nga të tuat janë ndarë

Dhe s’mbajnë dot në gishta asnjë pupël;

Dhe këmbët janë ndarë nga të tuat,

S’çapiten dot e rrugë s’bëjnë dot.

Kështu na qenka thënë të shoh fundin,

Me fundin tënd;

Se jeta ime qenka nën pushtetin tënd,

Kjo jetë që më dukej pambarim,

E vetmja shpresë qenka varri im,

Ashtu si yti mes botës së shkujdesjes.

Kam qenë pranë teje, kam ftohtë me të tjerët.

Përktheu Dritëro Agolli

 

 

 

 

 

Fytyrën kam ngjitur mbi xham – Pol Elyar

Fytyrën kam ngjitur mbi xham si rojë pikëllimi

Dhe nën mua dergjet qielli i natës

Dhe në pëllëmbët e mia u shtrinë pllajat

Në heshtjen e dyfishtë të horizontit.

Fytyrën kam ngjitur në xham si rojë pikëllimi,

Ty të kërkoj tej sinoreve të pritjes,

Tej sinoreve të vetes sime;

Aq shumë të dua, sa nuk e marr vesh

Se cili mungon këtu nga ne të dy.

Në shqip nga D.Agolli