Naguib Mahfouz – Çerdhja

-Babë.

-Po.

-Unë dhe shoqja ime Nadia rrimë gjithnjë bashkë.

-Dihet, dashuri, sepse është shoqja jote.

-Në klasë, gjatë pushimit, kur hamë diçka…

-Shumë mirë, je fëmijë i mirë dhe e mençur.

-Por në leksionet për fenë unë jam në një klasë ajo në një tjetër.

Pa të amën, vuri re që po qeshte ndërsa qëndiste një shall e tha, duke qeshur edhe ai:

-Po. Por vetëm në klasat për fenë…

-Babë, po pse?

-Sepse ti je myslimane e ajo kristiane.

-E pse babë?

-Je ende shumë e vogël, më vonë do e kuptosh…

-Jo, jam e madhe.

-Jo, shpirt, je e vogël.

-E pse jam myslimane?

Duhej të ishte i kuptueshëm dhe i butë: nuk duhet të ndjekësh këshillat e pedagogjisë moderne në vështirësinë e parë.

Iu përgjigj:

-Sepse baba është mysliman, nana është myslimane…

-Po Nadia?

-Baba i saj është kristian dhe po ashtu dhe nana e saj.

-Po pse baba i saj mban temjanin?

-Jo temjani s’ka të bëjë. Sepse edhe gjyshi i saj ishte kristian.

Vazhdoi me zinxhirin e pasardhësve deri në mërzitje.

U përpoq të ndryshonte argument por vajza e pyeti:

-E cila është më e mirë?

Përpara se të përgjigjej mbeti një moment.

-Që të dy.

-Po unë dua të di se cila është më e mirë.

-Po pra që të dyja janë të mira.

-Po pse nuk bëhem kristiane për të ndenjur gjithmonë me Nadian?

-Jo, shpirt, më mirë jo. Ti duhesh të jesh si baba e si nana.

-Po pse?

Sinqerisht që pedagogjia moderne është tiranike.

-Pse nuk pret për të qenë pak më e madhe?

-Jo, tani.

-Mirë, themi se është një problem shijesh. Asaj i pëlqen më shumë njëra ndërsa ti preferon tjetrën. Ti je myslimane dhe ajo ka shije të ndryshme. Për këtë duhet të vazhdosh të jesh myslimane.

-Po Nadia s’ka shije të mira?

Duke u kacavjerrur mbi pasqyra pa mëshirë u hodh në grykën e një shisheje.

-Për shijet s’ka gjë të shkruar. E vetmja gjë e rëndësishme është të vazhdosh të jesh si baba e si nana.

Ai bëri një hap prapa.

-Që të dyja fetë janë të mira: Islamizmi dhe kristianizmi adhurojnë prapëseprapë Zotin.

-E pse duhet që unë ta adhuroj në një shtëpi e ajo në një tjetër?

-Sepse ajo e adhuron në një mënyrë e ti në një mënyrë tjetër.

-E ku është ndryshimi, babë?

-Do ta studiosh vitin tjetër të shkollës edhe në një tjetër. Për momentin mjaftohu me kaq që kristianizmi dhe islamizmi adhurojnë Zotin.

-E kush është Zoti babë?

U ndal, reflektoi një moment dhe e pyeti me kujdesin më të madh:

-Çfarë të ka thënë gjyshja?

-Ajo na tremb e na thotë të lutemi, por nuk di ta bëj.

Ai mendoi dhe një buzëqeshje e pasigurtë iu pa. Tha:

-Është krijuesi i botës.

-I së gjithës?

-I së gjithës.

-Çfarë do të thotë Krijues babë?

-Do të thotë që ka bërë gjithçka.

-Si, babë?

-Me fuqinë më të madhe.

-E ku jeton?

-Në të gjithë botën.

-E përpara botës?

-Atje lart.

-Në qiell?

-Po.

-Dua ta shoh.

-Nuk mundesh.

-As në televizor?

-Jo.

-E askush nuk e ka parë?

-Askush.

-E ku e di ti se ai është atje?

-Sepse është.

-Po kush e gjeti që është atje lart?

-Profetët.

-Po, si zoti ynë Muhameti.

-Po si, babë?

-Nga një dhunti e veçantë.

-I kishte sytë tepër të mëdhenj?

-Po.

-E pse, babë?

-Sepse Zoti ashtu e krijoi.

-E pse babë?

U përgjigj duke u përpjekur që të mos e humbiste durimin:

-Sepse mund të bëjë atë çka do.

-E si më ke thënë se është?

-Shumë i madh, shumë i fortë dhe mundet për gjithçka.

-Si ti, babë?

U përgjigj duke fshehur buzëqeshjen.

-Nuk ka krahasim.

-E pse jeton atje lart?

-Sepse nuk e nxë dot toka, sepse atje sheh gjithçka.

U shpërqendrua një moment por me pas gjeti vëmendjen:

-Po Nadia më ka thënë se ai ka jetuar në tokë.

-Nuk është ashtu, ai sheh gjithçka si të jetonte në të gjitha vendet në të njëjtën kohë.

-E më ka thënë se njerëzit e kanë vrarë.

-Mirë, shpirt, e besuan se e vranë, por ai ishte gjallë.

-Edhe gjyshi i tij është gjallë.

-Jo, gjyshi i ka vdekur.

-E vranë edhe atë?

-Jo, vdiq.

-Si?

-U sëmur e më pas vdiq.

-Atëherë edhe motra ime do të vdesë?

Rudhi ballin e u përgjigj duke çmuar hallin e së shoqes.

-Në asnjë mënyrë. Ajo do të shërohet, nëse do zoti.

-Po pse, atëherë, vdiq gjyshi i tij.

-Sepse kur u sëmur ishte i rritur.

-Po ti je sëmurur e nuk ke vdekur.

E ama e pa me sy të shqyer e mënjëherë e kthente shikimin e frikësuar sa tek njëri tek tjetri.

Ai tha:

-Vdesim kur Zoti vendos.

-Pse Zoti vendos se kur duhet të vdesim?

-Se është i lirë të bëjë ç’të dojë.

-Është e bukur rë vdesësh?

-Po ç’thua, shpirt!

-Pse Zoti do një gjë kur nuk është e bukur?

-Gjithçka çfarë do Zoti për ne është e mirë.

-Po tani sapo the se nuk ishte.

-U gabova, shpirt.

-Po pse nana u mërzit kur të pyeta pse ti nuk kishe vdekur?

-Se nuk është dëshira e Zotit që unë të vdes.

-Pse, babë?

-Se ai na vendosi këtu e po ai do na marrë.

-E pse, babë?

-Se bëjmë gjëra të mira këtu përpara se të ikim.

-Pse nuk rrimë përgjithmonë?

-Se po të rrinim nuk do të kishte vend për të gjithë në tokë.

-E lëmë gjërat e mira.

-Po, por për gjëra më të mira.

-Ku janë?

-Atje?

-Me Zotin?

-Po.

-E i shohim?

-Po.

-E kjo është e bukur?

-Sigurisht!

-Atëherë shkojmë!

-Por ende nuk kemi bërë gjërat e mira.

-Gjyshi i ka bërë?

-Po.

-Çfarë gjërash?

-Ka ndërtuar një shtëpi, kultivuar koshptin…

-Po çfarë ka bërë kushëriri Toto?

Për një moment u zymtua.

I hodhi një shikim vjedhurazi e të hutuar së amës e iu përgjigj:

-Edhe ai kishte ndërtuar shtëpi, edhe pse të vogël, para se të ikte.

-Por Lulu, komshia, më bezdis, e kur nuk bën gjëra të mira.

-Sepse ai nuk ka lindur normal.

-Kur do të vdesë?

-Kur të dojë Zoti.

-Edhe pse nuk ka bërë gjëra të mira?

-Të gjithë duhet të vdesim – ata që kanë bërë gjëra të mira shkojnë me Zotin ata që kanë bërë gjëra të këqija shkojnë në ferr.

Psherëtiu dhe heshti. I ati u ndje tepër i lehtësuar. Nuk dinte nëse kishte bërë mira apo se kishte gabuar.

Ai lum pyetjesh kishte rinxjerrë pyetje që ishin thellë brenda tij, por krijesa e palodhshme filloi:

-Dua të qëndroj gjithmonë me Nadian.

I ati e pa në mënyrë pyetëse e ajo shtoi:

-Edhe në leksionet e fesë!

Qeshi, edhe e ama, e më pas tha duke hapur gojën:

-Kurrë nuk kam menduar që do ishte e mundur të diskutojë në një nivel të tillë këto proleme.

Tha e shoqja:

-Do të vijë ditë kur vajza do rritet e ti mund t’ia shpjegosh logjikisht të vërtetën.

Ai u kthye për të parë nëse ato fjalë ishin të sinqerta apo ironike dhe e pa të përqendruar tek e qëndisura.

 

 

Përktheu Gilmana Bushati